20-10-2025 JOURE – Achter de gemiddelde prijs bij transacties van landbouwgrond gaat een grote spreiding in prijzen schuil. De waarde van een hectare grond kan zelfs binnen een provincie aanzienlijk variëren. Niet alleen verschillen in grondgebruik, maar ook lokale omstandigheden en de ontginningsgeschiedenis van een gebied spelen een rol. Deze bepalen de perceelskwaliteiten zoals bodemsoort, ontwatering, vorm, grootte en ontsluiting. Hierdoor worden sommige percelen aanzienlijk hoger gewaardeerd, terwijl andere juist een lagere prijs krijgen.
Voor boeren, taxateurs, beleidsmakers en onderzoekers is inzicht in de spreiding in grondprijzen belangrijk. Voor boeren bepaalt het of de aankoop van een perceel haalbaar is; voor beleidsmakers en onderzoekers is het cruciaal voor het ontwikkelen van effectief grond- en ruimtelijk beleid.
De spreiding in de grondprijs bij transacties is in de loop van de tijd toegenomen. Dit komt deels doordat de grondprijzen in de afgelopen tien jaar sneller zijn gestegen dan het algemene prijspeil. Een manier om in de tijd naar de mate van spreiding in grondprijzen te bekijken is met de standaardafwijking van de gemiddelde grondprijs. Door de standaardafwijking te delen door de gemiddelde prijs ontstaat de variatiecoëfficiënt. Het blijkt dat de variatiecoëfficiënt licht is toegenomen. Deze bedroeg gemiddeld 21% in de periode 2012–2014 en 23% in 2022–2024.
Een deel van de spreiding in prijzen wordt verklaard door het onderscheid tussen grasland en bouwland. Verder spelen ook andere kenmerken een rol bij de prijsverschillen. Percelen op kleigrond zijn doorgaans duurder dan die op zand- of veengrond, onder meer vanwege hogere opbrengsten en betere bewerkbaarheid. Ook bodemkwaliteit, waterhuishouding, kavelgrootte, perceelsvorm en ontsluiting beïnvloeden de waarde: grote, rechthoekige kavels met een goede drainage brengen vaak meer op.
Verder kunnen bestemmingsfactoren een groot effect hebben. Grond met kans op toekomstige bebouwing of ontwikkeling is vaak duurder, terwijl beschermde natuurgebieden de prijs juist kunnen drukken. Ook de ligging speelt een rol: huiskavels dicht bij het bedrijf zijn doorgaans meer waard dan veldkavels verder weg. De dynamiek op de lokale markt telt ook mee: waar uitbreidingsgrond schaars is of boeren kavels willen aankopen om hun huiskavel te vergroten, liggen de prijzen vaak hoger. Verder spelen verwachtingen over toekomstige beleidswijzigingen mee.
Met GIS-techniek hebben onderzoekers een grondprijskaart samengesteld op basis van alle bruikbare transacties uit de periode 2012–2024. Deze transactieprijzen zijn ook gecorrigeerd voor inflatie. Met behulp van een interpolatietechniek werd voor heel Nederland de geschatte waarde van landbouwgrond in kaart gebracht. De kaart laat zien dat binnen provincies vaak grote verschillen in grondprijzen voorkomen, terwijl er ook regio’s zijn met een relatief uniform prijsniveau. Het blijkt dat de prijzen van landbouwgrond op relatief korte afstand sterk van elkaar kunnen verschillen. Percelen met prijsverschillen groter dan 15.000 euro per hectare liggen soms maar enkele kilometers van elkaar.