14-07-2019 JOURE – De zomer draait inmiddels op volle toeren, en na de plensbuien half juni is het al weer enkele weken vrijwel droog. De droge zomer van vorig jaar is gevolgd door een normale winter en natte maart. Daardoor zijn in vooral het westen van Nederland de grootste tekorten aangevuld, mede door aanvoer van de grote rivieren. In het algemeen zijn neerslag en verdamping in de zomer erg grillig en in de winter gelijkmatiger verdeeld en speelt verdamping nauwelijks een rol. De afgelopen eeuw is een toename in winterneerslag gemeten. Klimaatmodellen worstelen nog met de vraag hoe deze trend verklaarbaar is en of deze ook doorzet.
Toename neerslag De Bilt
De waargenomen neerslag in De Bilt varieert sterk van jaar tot jaar, maar toont in de meeste seizoenen een stijgende lijn vanaf 1950 tot heden (figuur 1). Met name in de winter en de herfst is de neerslag toegenomen. Gemiddeld over alle stations in Nederland is de winterneerslag toegenomen van 188 millimeter in periode 1951-1980 naar 211 millimeter in 1981-2010. De zomerneerslag is stabiel gebleven op 224 millimeter. Ook na 2010 zien we deze zelfde trend. Voor meer details zie de KNMI’14-klimaatscenario’s.
Westcirculatie
In de winter wordt neerslag hoofdzakelijk gebracht door depressies en bijbehorende fronten die met een (zuid)westelijke stroming over Nederland trekken. In de zomer zijn het vaak buien die meer lokaal ontstaan. Het vocht dat voor wolkenvorming en onder de juiste omstandigheden voor buien zorgt, komt meestal direct van de oceaan en wordt met een (zuid)westelijke stroming aangevoerd. De aanname is dat de neerslag toeneemt als de kracht van deze stroming toeneemt omdat er simpelweg meer fronten overtrekken. Wat verder speelt, is dat als de temperatuur toeneemt ook de hoeveelheid waterdamp in de lucht toeneemt, waardoor het harder gaat regenen. Daarnaast neemt bij toenemende temperatuur de verdamping toe en komt er meer neerslag. Dit geldt echter op wereldschaal, op regionale schaal kunnen de veranderingen anders zijn. Wel is het een natuurkundig feit dat als de noord-zuid verschillen in temperatuur toenemen er meer wind op grotere hoogte komt. De verwachting is dat deze temperatuurverschillen vooral hogerop in de atmosfeer toenemen met in de poolstreken weliswaar hogere temperaturen aan de grond, maar juist lagere temperaturen op grote hoogte.
Klimaatscenario’s
Klimaatmodellen geven aan dat de gemiddelde westcirculatie in onze contreien deze eeuw zal toenemen, vooral in de winter. Dit komt doordat het verschil in temperatuur tussen de subtropen en de poolstreken op grotere hoogte in de atmosfeer toeneemt. Er zijn aanwijzingen dat deze intensivering momenteel al gaande is. Klimaatmodellen voorzien een toename van de gemiddelde winterneerslag. Scenario’s voor Nederland rond 2085 variëren van 5 tot 12 procent tot zelfs 13 tot 30 procent meer neerslag bij respectievelijk 1,5 en 3,5 graden wereldwijde temperatuurstijging.
Er zijn echter veel zaken nog onzeker, zoals de ligging van de band met de meest intensieve westcirculatie, effecten op de zeestromingen en zeewatertemperatuur. Er is verder onderzoek nodig om de effecten van klimaatverandering op neerslag helderder te krijgen. Komende dagen verwelkomen we de regen vast met net zo’n blij gemoed als het kind in de regenjas.